บ้านเขาสมอคอน หมู่ 10 อำเภอท่าวุ้ง จังหวัดลพบุรี มีอายุราว 500 – 600 ปี คาดว่าสร้างขึ้นตั้งแต่สมัยอยุธยาตอนต้น ด้วยความงดงามทางด้านศิลปกรรมโบราณ จึงเป็นหนึ่งในห้องเรียนภาคสนามของนักศึกษาภาควิชาโบราณคดี กรมศิลปากร คำว่าท่าวุ้ง หมายถึงท่าน้ำที่เป็นคุ้งหรือเป็นเว้าเข้าไป โดยถูกน้ำเซาะเป็นคุ้ง แนวที่ราบตลิ่งที่ไม่ชันมากนัก
พ.ศ. 2376 ขณะพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่ห้ว รัชกาลที่ 4 ทรงผนวช เคยเสด็จมาวัดไลย์เช่นเดียวกับ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ที่ทรงเสด็จประพาสอำเภอท่าวุ้งถึง 2 ครั้งในปี 2426 และปี 2448
วิหารวัดไลย์ เป็นวัดเก่าแก่ตั้งแต่สมัยกรุงศรีอยุธยาตอนต้น รัชกาลสมเด็จพระเจ้าโกศทรงปฎิสังขรณ์ มีภาพจิตรกรรมเรื่องทศชาติและเรื่องปฐมสมโพธิ ที่สำคัญเป็นสถานที่ประดิษฐานรูปหล่อพระศรีอาริยเมตไตรย์ หรือ พระศรีอาริย์ แบบพระพุทธสาวก คือศรีษะโล้น ไม่มีเปลวรัศมีเหมือนพระพุทธรูปทั่วไป
ทุกวันขึ้น 15 ค่ำเดือน 6 และแรม 4 ค่ำ เดือน 11 ของทุกปี จะมีประเพณีชักพระศรีอาริย์ เป็นประเพณีเก่าแก่ที่ชาวบ้านถือปฏิบัติกันมา จัดขึ้นประจำปีตั้งแต่โบราณปีละ 2 ครั้ง การจัดขบวนแห่ได้การเปิดโอกาสให้ประชาชนได้สรงน้ำและกราบนมัสการปิดทองพระศรีอาริย์อย่างทั่วถึง
ซึ่งแต่เดิมประเพณีชักพระศรีอาริย์วัดไลย์ จัดขบวนแห่งทางน้ำ โดยอัญเชิญรูปพระศรีอาริย์ลงเรือทรง เป็นเรือพายที่ใช้เชือกลากจูงนำ และมีเรือพายของชาวบ้านแห่นำขบวนนับร้อยลำ พร้อมขับร้องเพลงฉ่อยและเพลงเรือกันอย่างสนุกสนาน ปัจจุบันได้เปลี่ยนการแห่เรือทางน้ำ มาเป็นทางบกเพื่อความสะดวกในการสัญจร
พระวิหารเก้าห้อง โดดเด่นที่ผนังประตูวิหาร เป็นประติมากรรมปูนปั้นที่ยังคงสภาพที่สมบูรณ์สวยงามมาก สันนิษฐานว่าสร้างในสมัยสมเด็จพระนารายณ์ ประติมากรรมปูนปั้นผนังด้านหน้า แสดงถึงเรื่องทศชาติพระพุทธประวัติ 10 ชาติสุดท้าย
ผนังปูนปั้นด้านข้าง และด้านหลัง เป็นซุ้มลายเครือเถา ประติมากรรมนูนต่ำที่เต็มไปด้วยความวิจิตรบรรจงของช่างหลวงในอดีต พร้อมเจาะผนังเป็นช่องลมแทนหน้าต่าง และนับรวมได้ทั้งหมด 9 ห้อง
เมื่อมาถึงวัดไลย์ อีกหนึ่งสถานที่ที่ควรเยี่ยมชมคือ พิพิธภัณฑสถานวัดไลย์ ที่จัดแสดงถึงเรื่องราวของพระพุทธ พระธรรม พระสงฆ์ และเป็นสถานที่รวบรวมโบราณวัตถุต้นฉบับของแท้ ที่เป็นมรดกตกทอดจากบรรพบุรุษของชาวบ้านท้ายไลย์นำมาถวายให้วัดมาเก็บรักษา
เมื่อมาถึงบ้านเขาสมอคอน นอกจากโบราณสถานอันทรงคุณค่าแล้ว อีกสิ่งที่ไม่ควรพลาดคือการลิ้มลอง ขนมเต่า ของหวานโบราณที่สืบทอดมาจากบรรพบุรุษ ที่เคยทำถวายพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 5 ครั้งเสด็จประพาสต้นที่วัดไลย์ ขนมเต่าเป็นขนมนึ่งที่ทำจากแป้งข้าวเหนียว มีรสชาติหวานมัน ปั้นเป็นลูกกลมๆ และนำกดใส่แม่พิมพ์ที่เป็นรูปเต่า มีรสชาติคล้ายขนมเทียน มักทำงานมงคล เช่น งานแต่ง งานบวช และงานบุญต่างๆ
ด้านสำรับอาหารถิ่น แนะนำให้ตรงมาที่บ้านหุตะมาน ตระกูลเก่าแก่ของหมู่บ้าน ที่เปลี่ยนเรือนไทยโบราณ พ.ศ 2468 ให้เป็นโฮมสเตย์
ซึ่งเคยทำเครื่องเสวยถวายรัชกาลที่ 5 ครั้งเสด็จประพาสต้นที่วัดไลย์ อาทิ แกงบอนกะทิ แกงคั่วมะขามเทศ ปลาเค็มทอด ต้มยำปลาย่าง (ปลาช่อน) น้ำพริกเผา น้ำพริก ผักบุ้งกับสายบัวดองมะขามสด
