มารยาททางธุรกิจและวัฒนธรรม ถือเป็นประเด็นสำคัญที่ผู้ประกอบการต้องศึกษา เพิ่มเติม เนื่องจากการมีมารยาททางธุรกิจ และรู้จักวัฒนธรรมของคู่ค้าในต่างประเทศนั้น จะเป็นช่องทางหนึ่งที่นำพาทุกท่านประสบความสำเร็จในการเจรจาธุรกิจได้เป็นอย่างดี
ประเทศเวียดนามเป็นประเทศเพื่อนบ้านของไทย นอกจากเป็นประเทศแข่งทางเศรษฐกิจแล้วยังเป็นประเทศคู่ค้าที่น่าสนใจในการลงทุนเพื่อขยายฐานการผลิต และการส่งออกด้วย เนื่องจากเป็นประเทศที่มีอัตราการเติบโตสูงขึ้นอย่างต่อเนื่อง และจำนวนประชากรขนาดใหญ่ที่มีกำลังซื้อสูง ทั้งนี้ก่อนลงทุนทำธุรกิจกับชาวต่างชาติ สิ่งหนึ่งที่ผู้ประกอบการต้องศึกษาและให้ความสนใจ คือมารยาททางธุรกิจและวัฒนธรรมกับชาวเวียดนาม เพราะเป็นเรื่องที่ละเอียดอ่อน มารยาททางธุรกิจและวัฒนธรรมกับชาวเวียดนามที่ผู้ประกอบการควรรู้ มีดังนี้ ได้แก่
1. ช่วงเวลาที่เหมาะสมในการเจรจาธุรกิจ
โดยปกติบริษัทต่าง ๆ ในเวียดนามจะเจรจาธุรกิจในวันทําการ จันทร์-ศุกร์ เท่านั้น มีชั่วโมงการทํางานเฉลี่ยต่อสัปดาห์อยู่ที่ 40 ชั่วโมง ทั้งควรจะหลีกเลี่ยงการเริ่มเจรจาธุรกิจก่อนช่วง TET หรือปีใหม่ตามปฏิทินจันทรคติ เพราะช่วง TET เป็นช่วงเวลาขึ้นปีใหม่ที่ชาวเวียดนามให้ความสําคัญมากที่สุด ชาวเวียดนามให้เวลาสําหรับการเตรียมตัวขึ้นปีใหม่ และให้ความสําคัญกับครอบครัวรวมถึงญาติมิตร TET จะตรงกับเดือนมกราคมหรือเดือนกุมภาพันธ์ ซึ่งตรงกับวันตรุษจีนในปฏิทินไทย
2. โครงสร้างธุรกิจ
บริษัทเวียดนามส่วนใหญ่ค่อนข้างมีลําดับขั้นชัดเจน การตัดสินใจและความคิดมักเกิดขึ้นในระดับผู้บริหาร โดยผู้ที่มีอาวุโสมากจะมีอิทธิพลต่อการตัดสินใจทางธุรกิจ สําหรับการประชุมทางธุรกิจผู้ที่มีอาวุโสที่สุดจะเดินเข้าห้องประชุมก่อนเสมอ
3. การสร้างความสัมพันธ์ทางธุรกิจ และคำแนะนำเกี่ยวกับการประชุม/เจรจาธุรกิจ
นักธุรกิจเวียดนามมักไม่ค่อยไว้วางใจคนที่เพิ่งรู้จักกัน ดังนั้นจึงควรใช้เวลาในการพบกันในช่วงแรก เพื่อพัฒนาความสัมพันธ์ก่อนจึงค่อยเริ่มหารือธุรกิจ โดยการพูดคุยจากเรื่องทั่วไปเพื่อสร้างปฏิสัมพันธ์ก่อน จะไม่เกี่ยวกับธุรกิจนัก การพูดคุยเกี่ยวกับชีวิตส่วนตัว ครอบครัว งานอดิเรกจะยิ่งทําให้รู้สึกใกล้ชิดสนิทสนมกันมากขึ้น
นอกจากนี้ชาวคนเวียดนามยังให้ความสําคัญกับความตรงต่อเวลาเป็นอย่างมาก และถึงแม้การประชุมส่วนใหญ่จะใช้ภาษาอังกฤษ แต่ควรจ้างคนแปลภาษาเพื่อช่วยเหลือในการสื่อสารด้วย หากผู้ประกอบการสามารถพูดภาษาเวียดนามได้จะเป็นการสร้างความประทับใจให้คู่สนทนาอย่างยิ่ง ทั้งนี้หากรู้ภาษาฝรั่งเศสจะมีประโยชน์มาก โดยปกติเวลาสนทนาคนเวียดนามจะหยุดเว้นระยะเวลาสักครู่ก่อนตอบโต้จึงควรเตรียมตัวสําหรับช่วงเวลาเงียบระหว่างการเจรจาธุรกิจ เนื่องจากความอาวุโสมีความสําคัญมากในสังคมเวียดนาม การใช้คํานําหน้านามโดยใช้ตําแหน่งหน้าที่จะถือเป็นการให้เกียรติมากกว่า เช่น ท่านประธาน ผู้อํานวยการ แทนการใช้คําว่า Mr./Miss/Mrs. และนามบัตรควรพิมพ์ภาษาเวียดนามควบคู่กับภาษาอังกฤษ การมอบนามบัตรมักจะมอบให้เมื่อแรกพบก่อนเริ่มเจรจาธุรกิจ โดยให้หงายนามบัตรขึ้นและยื่นให้ด้วย 2 มือ ในการมอบของขวัญ ควรพิจารณาเลือกของขวัญที่ดีกว่าสําหรับผู้บริหารอาวุโส ไม่ควรมอบของขวัญที่เหมือนกันให้ทุกคน ทั้งนี้ ไม่จําเป็นต้องมีราคาแพง เพราะเป็นเพียงสัญลักษณ์แสดงความขอบคุณเท่านั้น ส่วนหากมีการเลี้ยงรับรองเจ้าภาพ มักจัดเลี้ยงอาหารค่ำเพื่อต้อนรับในวันแรกๆ ที่แขกมาถึง ซึ่งผู้เป็นแขกควรเลี้ยงอาหารค่ำขอบคุณเช่นกัน ระหว่างมื้อจะมีการชนแก้วและกล่าวสั้นๆ เพื่อขอบคุณ ชื่นชม และอวยพรความสําเร็จทางธุรกิจร่วมกัน เมื่อจบมื้ออาหารผู้เป็นแขกควรเป็นผู้ให้สัญญานว่าจะกลับ ที่สำคัญควรจับมือขอบคุณทุกคนในงาน
ศูนย์พัฒนาการค้าและธุรกิจไทยในอาเซียน
สำนักงานส่งเสริมการค้าระหว่างประเทศ ณ นครโฮจิมินห์
